Zanim podejmiesz decyzję o starcie własnego biznesu, warto poznać narzędzie umożliwiające legalne testowanie pomysłu bez formalności i zbędnych kosztów. Działalność nierejestrowana to właśnie taki „pilotaż”, dostępny dla każdego, kto spełnia określone warunki, i pozwala uniknąć comiesięcznych składek ZUS czy rejestracji firmy. Działalność nierejestrowana to także doskonały sposób na dorobienie niewielkich kwot do domowego budżetu działając legalnie i transparentnie.
1. Podstawa prawna i limit przychodu
Działalność nierejestrowana jest terminem pozaustawowym (np. ustawy nie posugują się tym zwrotem), jednak w obrocie prawnym jest to instytucja znana, jej nazwa pochodzi z praktyki (jakoś trzeba było nazwać, to czego dotyczą przepisy). Działalność nierejestrowana mimo, że nie została nazwana, to została uregulowana w art. 5 ust. 1 Prawa przedsiębiorców. Kluczowy warunek jej wykonywania to nieprzekroczenie w żadnym miesiącu 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Oznacza to, że limit przychodu dla działalności nierejestrowanej wynosi 3499,50 zł miesięcznie w 2025 r.
Limitu przychodu nie wolno mylić z dochodem. Na potrzeby rozliczeń z urzędem skarbowym przychodem z działalności nierejestrowej są pieniądze i wartości pieniężne otrzymane lub postawione do twojej dyspozycji w roku kalendarzowym oraz wartość otrzymanych świadczeń: w naturze i innych nieodpłatnych (np. usługi). Trzeba podkreślić, że do wartości przychodu wliczają się wszystkie przychody, nawet te należne ale nie otrzymane np. kiedy pomalowaliśmy komuś płot, ale nam nie zapłacił ustalonej kwoty.
2. Przykładowy katalog działalności nierejestowanych
Katalog działalności nierejestrowanych, jest praktycznie nieograniczony. Jednak można wskazać czynności, które są najpopularniejsze. Poniżej wskazujemy, jakie rodzaje działalności nierejestrowanej można najczęściej spotkać.
Szycie na zamówienie – np. drobne przeróbki krawieckie, poszewki, torby.
Rękodzieło i DIY – biżuteria, makramy, świece, mydła, ozdoby świąteczne.
Pieczenie ciast/tortów – na zamówienie, dla znajomych i przez media społecznościowe.
Tworzenie grafik – np. logotypy, plakaty, zaproszenia, materiały do social mediów.
Copywriting / pisanie tekstów – artykuły blogowe, opisy produktów, treści SEO.
Tłumaczenia – np. teksty użytkowe, dokumenty.
Sprzedaż ubrań z drugiej ręki – przez Vinted, OLX czy lokalne grupy. (UWAGA: z tym, trzeba być bardzo ostrożnym, opiszemy problemy związane z handlem używanymi przedmiotami w odrębnym tekście)
Lekcje gry na instrumencie – np. pianino, gitara, skrzypce.
Pomoc w nauce / korepetycje – dla uczniów podstawówki, liceum lub studentów.
Fotografia amatorska – sesje plenerowe, rodzinne, portretowe.
Tworzenie i sprzedaż e-booków – poradniki, przepisy, organizery.
Opieka nad dziećmi / zwierzętami – dorywcza i okazjonalna.
Drobne usługi kosmetyczne – np. stylizacja brwi, hennowanie.
Malowanie obrazów na zamówienie – portretów, planery lub karykatury.
Tworzenie kartek okolicznościowych i zaproszeń – np. na śluby i chrzty.
Naprawa i odnawianie mebli – np. stylizacja starych krzeseł i komód.
Sprzedaż przetworów domowych – np. dżemy, kiszonki, syropy (z zachowaniem przepisów sanitarnych), UWAGA: nie dotyczy to domowych alkoholi np. nalewek, ani tym bardziej bimbrownictwa, które jest przestępstwem karnoskarbowym.
Prowadzenie bloga lub kont w mediach społecznościowych – jeśli przychody nie przekraczają limitu.
Sprzedaż cyfrowych produktów – np. szablonów, plannerów PDF, grafik.
Sprzątanie domów – np. pomoc sąsiadom w utrzymaniu czystości w gospodarstwie domowym.
3. Zalety działalności nierejestrowanej
- Brak obowiązku rejestracji w CEIDG – wpisu dokonuje się dopiero po przekroczeniu limitu (w terminie 7 dni od zdarzenia).
- Brak obowiązku opłacania składek ZUS (emerytalnych, rentowych, chorobowych).
- Generalnie brak rejestracji VAT (ale to bardziej złożona kwestia, którą omówimy w przyszłości).
4. Kto może prowadzić działalność nierejestrowaną?
Każda osoba fizyczna, która w danym miesiącu osiągnie przychód nieprzekraczający 75% minimalnego wynagrodzenia. Możliwość wykonywania działalności nierejestrowanej jest niezależna od tego czy dana osoba jest zatrudniona na umowie o pracę, na umowę cywilnoprawną lub czy pobiera świadczenia z ZUS.
Co istotne, aby móc korzystać z działalności nierejestrowanej, w okresie poprzedzających 60 miesięcy nie można wykonywać działalności gospodarczej (czyli tej wpisanej do CEIDG). Nie można także obok prowadzenia działalności gospodarczej wykonywać też tej nierejestrowanej.
Przychód w działalności nierejestrowanej sumuje się od 1. do ostatniego dnia miesiąca (okres rozliczeniowy) i resetuje 1. dnia miesiąca następnego.
Przykłady zróżnicowanych źródeł przychodów
Przykład 1: Etat + korepetycje
Magda pracuje na umowę o pracę i udziela korepetycji za 80 PLN/godz. W kwietniu miała 20 lekcji (20 × 80 = 1 600 PLN) i sprzedała materiały edukacyjne za 300 PLN. Łączny przychód = 1 900 PLN – w limicie działalności nierejestrowanej.
Przykład 2: Grafik + e-sklep
Tomek projektuje grafiki (przychód co miesiąc: 1 200 PLN) i sprzedaje naklejki w sklepie internetowym (600 PLN). Łączny przychód: 1 800 PLN. Pozostaje w limicie, ale w kwietniu zwiększył sprzedaż naklejek do 3 000 PLN, łączny przychód = 4 200 PLN → musi do 7 maja zarejestrować działalność w CEIDG.
Jak rozliczać działalność nierejestrowaną?
Działalność nierejestrowana nie zwalnia z podatku dochodowego. Przychody z działalności nierejestrowanej nie są traktowane jak dochody z działalności gospodarczej, lecz jako tzw. inne źródła przychodów. Oznacza to, że opodatkowane są na zasadach ogólnych, według skali podatkowej (12% lub 32%). Dochód to różnica między przychodem a faktycznie poniesionymi i udokumentowanymi kosztami.
Oznacza to, że dochód do opodatkowania może być niższy od uzyskanego przychodu jeśli osoba wykonująca zarejestrowaną działalność gospodarczą ma udokumentowane poniesione koszty. Przykładowo, właściwie udokumentowała koszty wikliny do wyplatania koszy, które sprzedaje.
Jeśli oprócz działalności nierejestrowanej uzyskujesz też dochody z innych źródeł, np. umowy o pracę, podatek liczony jest od łącznej sumy dochodów. Rozliczenia dokonuje się w rocznym zeznaniu PIT-36, składanym do 30 kwietnia.
Kiedy działalność nierejestrowana nie jest dla Ciebie
Choć działalność nierejestrowana bywa kusząca z uwagi na brak ZUS i prostą ewidencję, nie każdy model biznesowy na tym zyska. Zastanów się, czy nie lepiej od razu rozpocząć działalność gospodarczą, gdy:
Przewidujesz przychody powyżej limitu od początku działalności
Jeśli już na etapie planowania zakładasz miesięczny przychód powyżej limitu, ryzykujesz konieczności rejestracji CEIDG.i obowiązki z tym związane.
Chcesz zatrudniać pracowników lub zlecać stałe podwykonawstwo
Gdy planujesz współpracę z innymi specjalistami (np. grafikami, programistami) na umowę zlecenie czy umowę o dzieło, pełna działalność gospodarcza i rejestracja VAT ułatwią formalności oraz rozliczanie składek i podatków.
Potrzebujesz kredytu lub leasingu dla firmy
Banki i firmy leasingowe często wymagają wpisu do CEIDG oraz historii działalności. Działalność nierejestrowana zwykle nie jest wystarczającym zabezpieczeniem przy wnioskach o finansowanie.
Chcesz świadczyć usługi dla firm
Nabywcy i kontrahenci B2B preferują faktury od zarejestrowanych podmiotów, a ponadto boją się współpracy z osobą wykonującą działalność rejestrowaną, ponieważ brak jest przepisów jasno regulujących taką współpracę i obowiązki z tym związane. Ponadto taka współpraca z osobą wykonującą działalność rejestrowaną, może stworzyć ryzyko uznania tego za tzw. zatrudnienie na czarno.
Podsumowanie
Działalność nierejestrowana to elastyczne, niskokosztowe rozwiązanie dla tych, którzy chcą zacząć mały biznes bez formalności. Kluczowe jest ścisłe trzymanie się limitu przychodu, prowadzenie kompletnej ewidencji oraz świadome planowanie.
Jeśli zastanawiasz się nad podjęciem działalności nierejestrowanej lub założeniem jednoosobowej działalności gospodarczej zapraszamy do kontaktu. W naszym biurze rachunkowym pomagamy nowym przedsiębiorcom bezpiecznie i pewnie zacząć prowadzić biznes. Istnieje możliwość umówienia się osobiste spotkanie u nas w biurze rachunkowym w Lublinie w Śródmieściu lub na rozmowę zdalną np. przez Zoom lub MS Teams.
Autor: Zespół Biura Podatkowego LEX Krzysztof Flis