Działalność nierejestrowana to forma prowadzenia drobnej działalności gospodarczej w Polsce, która jest przeznaczona dla osób chcących prowadzić działalność na niewielką skalę bez konieczności rejestrowania firmy w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG).
Osoba prowadząca taką działalność nie jest formalnie przedsiębiorcą, co oznacza, że nie podlega regulacjom prawnym związanym z działalnością gospodarczą w pełnym zakresie.
Osoba prowadząca działalność nierejestrowaną ponosi pełną odpowiedzialność za swoje działania oraz zobowiązania związane z działalnością. Oznacza to, że odpowiada całym swoim majątkiem osobistym za ewentualne długi czy zobowiązania wynikające z prowadzenia działalności.
Jednym z najważniejszych warunków prowadzenia działalności nierejestrowanej jest limit miesięcznych przychodów. W 2024 roku limit ten wynosi 75% minimalnego wynagrodzenia brutto (co daje około 3 225 zł miesięcznie). Jeśli przychód przekroczy ten limit, osoba prowadząca działalność jest zobowiązana do zarejestrowania działalności gospodarczej w CEIDG w ciągu 7 dni od momentu przekroczenia limitu.
Działalność nierejestrowana podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Dochody z tej działalności zalicza się do innych źródeł dochodów i uwzględnia w rocznym zeznaniu podatkowym PIT. Dochód oblicza się jako różnicę między przychodami a kosztami uzyskania przychodów. Istotne jest, że działalność nierejestrowana nie podlega VAT, o ile nie sprzedaje towarów lub usług podlegających obowiązkowi rejestracji VAT.
Prowadząc działalność nierejestrowaną, nie ma obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne (ZUS). Jest to duże ułatwienie, które pozwala na prowadzenie działalności bez dodatkowych kosztów związanych z ubezpieczeniem. Niemniej jednak, jeśli osoba prowadząca działalność osiąga inne dochody (np. z umowy o pracę), wówczas te dochody podlegają obowiązkowi opłacania składek ZUS.
Osoba prowadząca działalność nierejestrowaną ma obowiązek prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów. W ramach działalności nierejestrowanej nie można zatrudniać pracowników na podstawie umowy o pracę. Dopuszczalne są jedynie umowy cywilnoprawne, takie jak umowa o dzieło lub umowa zlecenie
Działalność nierejestrowana nie jest dostępna dla osób, które prowadziły działalność gospodarczą w ciągu ostatnich 60 miesięcy (5 lat). Ponadto niektóre rodzaje działalności, np. związane z handlem wyrobami akcyzowymi czy wymagające koncesji, nie mogą być prowadzone w tej formie.
Działalność nierejestrowana to doskonałe rozwiązanie dla osób, które chcą przetestować swój pomysł na biznes na małą skalę, bez konieczności ponoszenia wysokich kosztów i formalności związanych z rejestracją działalności gospodarczej. Oferuje dużą elastyczność, ale wymaga również odpowiedzialności w zakresie ewidencjonowania przychodów i przestrzegania limitów dochodów.