Prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej to spore wyzwanie – wszystko spoczywa na barkach przedsiębiorcy. Ale czy wiesz, że przedsiębiorca może ustanowić prokurenta, który będzie działał w jego imieniu? W tym artykule wyjaśniamy, czym jest prokura w kontekście osoby fizycznej, kto może być prokurentem, jakie ma uprawnienia i gdzie leżą jego granice.
1. Kim jest prokurent osoby fizycznej prowadzącej JDG?
Prokura to szczególny rodzaj pełnomocnictwa, udzielany przez przedsiębiorcę wpisanego do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Mimo że częściej spotykamy się z prokurentami w spółkach prawa handlowego, również osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą może ustanowić prokurenta.
W odróżnieniu od zwykłego pełnomocnika, prokurent ma znacznie szerszy zakres działania – może reprezentować przedsiębiorcę niemal we wszystkich sprawach związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa.
2. Co może prokurent osoby fizycznej?
Prokurent osoby fizycznej ma prawo do:
-
reprezentowania przedsiębiorcy przed urzędami, sądami i kontrahentami,
-
podpisywania umów handlowych,
-
dokonywania czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa,
-
działania w ramach spraw bieżących, jak np. zakupy, wynajem, czy zarządzanie pracownikami.
To bardzo szerokie uprawnienia, które czynią z prokury narzędzie wygodne np. przy dużej skali działalności lub dłuższej nieobecności właściciela.
3. Czego prokurent NIE może?
Chociaż uprawnienia prokurenta są szerokie, to mają swoje granice. Prokurent nie może:
-
sprzedać przedsiębiorstwa lub go obciążyć (np. ustanowić hipoteki),
-
udzielać dalszych pełnomocnictw (chyba że wynika to z treści prokury i dotyczy dokładnie określonych czynności),
-
dokonywać czynności z zakresu prawa rodzinnego czy spadkowego w imieniu przedsiębiorcy – prokura dotyczy wyłącznie działalności gospodarczej,
-
przenosić własności nieruchomości, jeśli nie ma do tego wyraźnego upoważnienia (tzw. prokura z zastrzeżeniem możliwości zbywania nieruchomości – musi być wyraźnie rozszerzona).
4. Jak ustanowić prokurenta w JDG?
-
Forma – prokura musi być udzielona na piśmie pod rygorem nieważności.
-
Rejestracja – konieczny jest wpis do CEIDG. Prokura zaczyna obowiązywać z chwilą wpisu.
-
Kto może zostać prokurentem? – każda osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.
UWAGA: prokury nie można udzielić wspólnikowi spółki cywilnej w imieniu spółki, ponieważ spółka cywilna nie ma osobowości prawnej – ale JDG jako przedsiębiorca w CEIDG już tak.
5. Prokura a zwykłe pełnomocnictwo – najważniejsze różnice
Choć prokura i pełnomocnictwo służą temu samemu celowi – umożliwieniu działania w imieniu przedsiębiorcy – to różnią się zakresem, formą oraz skutkami prawnymi.
Po pierwsze – zakres uprawnień. Pełnomocnictwo może być bardzo ograniczone, np. tylko do podpisania jednej konkretnej umowy. Prokura natomiast obejmuje całość czynności związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa – z wyłączeniem kilku ustawowych wyjątków.
Po drugie – forma. Pełnomocnictwo może być ustne, pisemne lub nawet dorozumiane (choć w praktyce często jest spisywane dla bezpieczeństwa). Prokura natomiast musi być udzielona na piśmie pod rygorem nieważności.
Po trzecie – rejestr. Pełnomocnika nie trzeba nigdzie zgłaszać. Prokura natomiast wymaga wpisu do CEIDG – bez tego jest nieważna i nie wywołuje skutków prawnych.
Po czwarte – osoba. Pełnomocnikiem może być niemal każdy – także osoba o ograniczonej zdolności do czynności prawnych. Prokurentem może być wyłącznie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych.
6. Czy warto ustanowić prokurenta w jednoosobowej działalności?
To zależy. Jeśli prowadzisz większe przedsiębiorstwo, dużo podróżujesz lub potrzebujesz wsparcia w bieżących sprawach formalno-prawnych, ustanowienie prokurenta może znacząco odciążyć Cię od codziennych obowiązków. Daje to także większą elastyczność i pozwala na szybsze działanie w kluczowych momentach.
UWAGA: Prokurent przedsiębiorcy musi być osobą zaufaną i sprawdzoną. Działania prokurenta traktowane są jak dokonane przez przedsiębiorcę. Wybór nieuczciwego i niestarannego prokurenta może mieć poważne skutki prawne i finansowe.
7. Podsumowanie
Prokura w jednoosobowej działalności to wciąż niedoceniane narzędzie, które może znacznie zwiększyć efektywność zarządzania firmą. Pamiętaj jednak, że wybór prokurenta to decyzja strategiczna – warto powierzyć to stanowisko osobie zaufanej i kompetentnej.
Jeśli potrzebujesz wsparcia w zakresie prowadzenia jednoosobowej działalności lub obsługi księgowej – skontaktuj się z naszym biurem rachunkowym. Pomożemy Ci krok po kroku.
Autor: Zespół Biura Podatkowego LEX Krzysztof Flis